80 jaar Kerstmis met priester-kunstenaar Lens
Klik op de afbeelding voor een grotere weergave
De houtskooltekening[1] uit 1944 geeft een kerstscène weer tijdens de donkere periode 1940-1945, van wereldoorlog 2. Het is getekend met primitief, eenvoudig materiaal , namelijk houtskool en geeft de Onze Lieve Vrouwe Maria en het pas geboren kindje Jesus weer, niet in een omgeving met koningen, maar tussen gewone alledaagse mensen, gekleed in donkere klederdracht. Dit is volledig tegengesteld aan het veelkleurige olieschilderij, dat stampt uit een meer positieve periode in de jaren….?.
Het kind ligt ook niet in de kribbe, maar is gezeten in Maria’s schoot, zoals het Mariabeeld in de zijbeuk in de kerk.
Priester Lens is een van de weinige die het kersttafereel “zo intriest en grauw” weergaf in 1944, nu tachtig jaar geleden tijdens de 2’ wereldoorlog. Hij hechte veel belang aan het gegeven van kerstmis, het thema dat steeds terugkeert in zijn leven, met het organiseren van kerstspelen, het maken van taferelen van de kersttijd en zijn olieverfschilderij hier in de kerk OLV, wat blijkt uit het boek “kerstmis met Lens”,
Maar dit houtskooltafereel werk is werkelijk uniek! Het geeft de tijdsgeest van oorlog en miserie goed weer.
Houtskool wordt gemaakt door hout te verhitten met weinig zuurstof, zodat het hout niet echt verbrandt en enkel koolstof overblijft, een soort steenkool.
Het wordt reeds lang gemaakt door hout te laten verkolen onder hoge temperatuur, door hout in brand te steken in wat men noemt “Meilers”, het in brand steken van een opstapeling van hout onder een afdekking van zand, met beperkte toevoer van zuurstof via rook- en luchtgaten.
Houtskool wordt reeds gebruikt door de mens sinds begin van het gebruik van vuur voor o.a. tekeningen in combinatie met ander kleurstoffen in grotten, maar ook voor de productie van ijzer uit ijzererts (1.200 graden Celcius), of het smelten van brons, of zelfs het maken van glas, aardewerk, buskruit, in gasmaskers, zeep, enz...
Met houtskool kan men op hogere temperaturen stoken, zonder vlammen en het is droog. De productie van houtskool geeft uitstoot van broeikasgassen (koolstofdioxide -CO2), en dus tot de klimaatsverandering.
Men kan het malen tot zwart poeder waardoor het sterk hecht aan allerlei ondergronden, en dus ideaal om te tekenen op papier of doek. Om een houtskooltekening te beschermen worden ze bedekt met fixeerlagen.
[1] Dank aan de gemeente die deze tekening teruggegeven heeft aan de heemkundige kring Adriaen Ghys.